اکثر بانوان بعد از مثبت بودن آزمایش بارداری، احساس شادی سرور می کنند، البته این پرماسیدن به آهستگی تبدیل به خوف و وحشتی بی باره می‌شود: اگر مشکلی به هستی آید باید چه شغل کنم؟ اگر فرزندم را سقط بکنم، چه می‌شود؟ متاسفانه در برخی از موارد خاص، بارداری با سقط جنین خاتمه می‌یابد، اما پرماسیدن این نکته که دسته اعظم بارداری‌ها به زایش نوزادی تندرست منجر می‌شود، واقعا جای خوشحالی دارد. به‌علاوه اینکه کسانی که با این مشکل مقابل می‌شود نیز می‌توانند در آینده فرزندی تندرست بدنیا بیاورند. بانوانی که سقط جنین داشته اند معمولاً دریافتن انفرادی شدید را تجربه می کنند. چنانچه می نا برای عبور از این مرحله حساس، همراهان بسیاری داشته باشند. پژوهش‌ها نشانه می‌دهند که تقریباً بین ۱۰ تا ۲۵ درصد از بارداری ها به سقط جنین منجر می‌شود. اما بسیاری از بانوان به این انگیزه که پرماسیدن گناه یا شرم می‌کنند، سقط جنین را از دوستان و اعضای خانواده خویش پنهان نگه‌می‌دارند.
دکتر هنری لیرنر کارآزموده زنان و وضع حمل و دستیار پروفسور در دانشگاه پزشکی هاروارد می‌گوید: سقط جنین‌های معمولی که بسیاری از خانم‌ها مبتلا آن می‌شوند، فقط به انگیزه بداقبالی آنها است و این خانم‌ها می‌توانند در آینده بارداری موفقی داشته باشند. در درستی برای بانوانی که سقط جنین داشته‌اند، شانس کامیابی در بارداری بعدی ۸۰ درصد است.
سقط جنین چه زمانی رخداد می افتد؟
بسیاری از مادران حامله می‌ترسند که ورزش کردن، زمین خوردن یا بلندکردن کالبد ها وزین مایه سقط جنین آنها شود، ولی بهتر بدانید که بردباری تاثیر قراردادن یا چنین عواملی بر سقط بسیار ناچیز است. اما به یاد داشته باشید که سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و الکل بردباری سقط جنین را شدیدا افزایش می دهد.حتی تصادفات عادی با ماشین نیز باعث سقط جنین نمی‌شود. اما تحقیقاتی که در سوئد انجام شد پرتو می‌دهد، باردارانی که در معرض دود دست دوم سیگار پیمان گرفته‌اند نسبت به بانوانی که در معرض این دود نبودند ۶۷ درصد بیشتر به سقط جنین دچار می شوند.
بعضی از بیماری‌‌ها مانند تیروئید، دیابت، عفونت مجاری دستگاه تناسلی و لاغری یا چاقی بیش از حد می‌توانند باعث سقط جنین شوند. به همین علت باید قبل از لقاح‌جنین، نسبت به مهار و مداوای چنین بیمار‌هایی اقدام کنید. بسیاری از بانوان انگار می‌کنند که استرس می‌تواند مایه سقط جنین شود، ولی دلیل علمی برای پابرجا کردن این تصور هستی ندارد. دکتر لیرنر می‌گوید: هیچ وجه علت معتبری که استرس یا اضطراب را با سقط جنین پیوسته بداند، در دسترس نیست.
بعضی از عفونت‌ها مثل لیستریا (به انگیزه خوردن گوشت‌کم‌پخته یا لبنیات پاستوریزه نشده رخ می‌دهد) و توکسوپلاسموز (معمولاً به علت خوردن گوشت خام یا کم‌پخته یا تماس با سرگین گربه رخداد می‌افتد) نیز می‌تواند مایه سقط جنین شود. اما خوشبختانه این موارد به ندرت رویداد می‌افتد.
در این مطلب نگاهی ریزبین به این عوضوع می‌اندازیم و شما را از پسینیان پژوهش‌ها در ارتباط با علت سقط جنین و راه های بازداری از سقط جنین که هم اکنون در دسترس است مطلع می‌کنیم.
شناخت نشانه ها و روند سقط جنین
متاسفانه، زمانی که سقط ابتدا شد، هیچ کاری برای متوقف کردن آن نمی‌توانید بکنید و مسلما نباید خواستار توقف آن باشید، چراکه تعداد بسیار زیادی از این تلفات به علت دشواری ها شدید در رویان یا جنین است.
نشانه‌های مشهود سقط دربرگیرنده خونریزی شدید و گرفتگی عضلانی می‌باشد که بر خلاف دیدن لکه‌های خونی است که مکررا در اوایل بارداری رویداد می‌افتد. این لکه‌های کم‌رنگ، می‌تواند به انگیزه تعویض تخمک بارورشده باشد یا بوسیله زوج درحال رشد که ریشه‌های خود در دیواره‌ها و رگ‌های خونی رحم فرو می‌برد. دکتر هنری لیرنر می‌گوید: ولی نیمی از اوقات، خونریزی نشان‌دهنده سقط جنین است و این برآیند اینکه از بین رفتن رویان و آغاز تخریب آن است. زمانی‌که شروع به خونریزی می‌کنید، کار به سرانجام دریافتی است، معمولا هفت لغایت ده روز پس از واپسین،انجام کار، خونریزی را مشاهده می‌کنید.
درصورتی‌که اندیشه می‌کنید، شدنی است، جنین را سقط کنید، پزشک یا مامای خویش را مطلع سازید. اگر به راستی سقط جنین داشته‌اید، پزشک یا قابله می‌خواهد اطمینان حاصل کند که بافت‌های تخریب شده کاملا از بدنتان بیرون شود. در غیر اینصورت، به روندی به اسم D&C (کورتاژ) احتیاج دارید.
1- سقط جنین به دلیل اختلالات کروموزمی
علت های اصلی سقط جنین به دو گروه وسیع، دشواری ها با رویان یا جنین و دشواری ها بدنی والده دسته می‌شود. مسبب بیش از ۵۰ درصد دشواری ها رویان است، آنچه که متخصصین به عنوان خطاهای کروموزومی آنرا به حساب می‌آورند.
دکتر لیرنر کالبدشناسی می‌کند: زمانی‌که کروموزوم های تخمک و اسپرم درهم می‌آمیزند تا رویان را تشکیل دهند، معمولا بطور صحیحی با یکدیگر زوج می‌شوند. اما برخی مواقع اوقات ترتیب بهم می‌خورد. از آنجایی‌که کروموزوم ها طرح کلی رشد را در خویش دارند، اگر ناصحیح جفت شوند، رشد رویان متوقف شده و از بین می‌رود.
این خطاها می‌تواند آنچنان چشمگیر باشد که بارداری به خودیخود هرگز رخداد نیافتد، ممکن است، تخمک بارور شده شروع به تقسیمات سلولی کرده و رشد کند، اما نتواند خویش را در لایه های دیواره رحمی جایگزین کند. تخمکی که به این طریق بارور شود، هرگز به مقصدی نخواهد قبض که یک بانو از آزمایش بارداریش جواب مثبت بگیرد.
دکتر ویلیام هامل کارآزموده در سقط جنین و ناباروری از مرکز باروری سن‌دیگو می‌گوید: بخش عظیمی از جنین‌هایی که از عقیده ژنتیکی غیرعادی هستند، در دیواره رحم جایگزین نمی‌شوند و شمار معدودی که جایگزین می‌شوند، بیشتر سریعا سقط می‌شوند. تن به خودیخود مشکل را معرفی کرده و به آن رسیدگی می‌کند، حتی پیش از اینکه فرد متوجه بارداریش شود. اکثر سقط‌ها در دوازده هفته نخست رخ می‌دهد. دکتر هامل توضیح می‌دهد: زمانی‌که از محدوده هشت لغایت ۱۲ هفتگی عبور کردید و طبیب ضربان قلب جنین را با اولتراساند تماشا کرد،مادر حامله ۹۸ درصد شانس گذراندن دوره کامل و وضع حمل نوزادی تندرست را دارد.
نقش سن بانو ها بر اختلالات کروموزومی و سقط جنین
اختلالات کروموزومی در بارداری رابطه زیاد تقرب با سن خانم‌ها دارد. دکتر لزلی ریگان مدیر بخش سرویس سقط جنین در مریض خانه سنت مری لندن و پروفسور بالینی از امپریال کالج لندن می‌گوید: هرچه سن بانوان افزایش می‌یابد، شکیبیدن سقط جنین اغلب می‌شود.
بنابرگفته‌های دکتر هامل، خانمی با سن ۳۵ سال یا جوانتر، ۱۵ درصد احتمال سقط جنین را دارد و همانطوری‌که سن به ۳۹ سال کم و بیش می‌شود، گمان کردن سقط ۲۰ درصد می‌شود. در سن ۴۰ سالگی احتمال خطر به ۳۰ درصد افزایش می‌یابد و زمانی‌که سن خانمی ۴۲ سال یا بیشتر می‌شود، احتمال سقط نزدیک به ۴۰ درصد می‌رسد.
دکتر لرنر توضیح می‌دهد: دخترها در موعد تولد با همگی تخمک‌های درازا عمرشان به جهان می‌آیند. هرچه سن فرد اغلب می‌شود، تخمک‌ها برای آفت در معرض آلاینده‌های محیط‌زیستی موعد بیشتری را می‌گذرانند، این مخرب‌های زیستی شامل مواد شیمیایی خطرناک، گازها و فلزات وزین هستند. این ویرانی اجتناب‌ناپذیر ژن‌ها در طول سررسید می‌تواند اجازه برنامه رشد تخمک‌ها را ناخوانا کند. اکنون دانشمندان مشکوک هستند که سن والد خصوصا اگر او اغلب از ۴۰ سال عمر داشته باشد، شدنی است، در ضمن عاملی برای سقط جنین باشد، گرچه شایستن آن نسبت به سن والده زیاد کمتر است.
2- سقط جنین به دلیل اختلالات ساختار بدنی تو رحم
براساس گفته‌های دکتر هامل، دومین علت زیاد معمول سقط زودهنگام، اختلالات در بدن بانوان بوده که در اغلب موارد دشوار رحمی است. او تشریح می‌کند: حداقل ۳۰ درصد تمامی سقط‌ها به علت ساختار بدنی داخل رحم است. در وسط این‌ها، غده فیبروز بزرگترین مشکل است.
دکتر حامل تاکید می‌کند: گرچه این غده‌های خوش‌خیم در سن باروری بانوان بسیار معمول هستند، تمامی آنها باعث سقط نمی‌شوند. کلید مسئله مکان و اندازه آنهاست. او می‌گوید: هرچه غده به مرکز رحم نزدیک‌تر باشد که در آن تخمک بارورشده می‌تواند جایگزین می‌شود، به احتمال بیشتری مایه سقط جنین می‌شود و در ارتباط با اندازه نیز، هر غده‌ای ارشد از ۵ سانتی‌متر می‌تواند مسئله‌ساز باشد. برای بیرون کردن غده فیبروز در کاهش خطر سقط جنین، بیشتر اجرای عمل جراحی بسیار کارساز است، بدون اینکه مانع توانایی فرد در لقاح جنین یا پیوستگی بارداری الی انتهای دوره کامل شود.
3- سقط جنین به دلیل اختلالات هورمونی
اختلالات هورمونی در مادران سومین علت اصلی محتمل سقط جنین است. دکتر هامل می‌گوید: ده درصد سقط ها مرتبط به رخدادهای هورمونی به اخص میزان ناچیز پروژسترون است. پروژسترون تن بانوان را تشویق می‌کند که جنین و طبیعت سُست سیستم ایمنی تن مادر (تحت تاثیر جنین) را به‌عنوان مسئله‌ای رضایت‌بخش قبول کند. اگر میزان این هورمون در خانمی بطور طبیعی کم باشد، اما لغایت هفته ۸ لغایت ۱۰ بارداری از مکمل های پروژسترون استفاده کند که در آن سررسید جفت شروع به فرآوری پروژسترون می‌کند، بطور شگفت‌انگیزی بردباری نتیجه بارداری تندرست را افزونی می‌بخشد.
4- سقط جنین به دلیل اختلالات لخته خونی یا ترومبوفیلیا
اختلالات لخته خونی یا ترومبوفیلیا در مادران، چهارمین دلیل اصلی احتمالی سقط است. لخته خونی در کوچکترین و شکننده ترین رگ‌های خونی جنین، جفت و بندناف شکل می‌گیرد.
دکتر هامل توضیح می‌دهد: اختلالات لخته خونی می‌تواند مانع جریان خون شده و مایه از بین رفتن رویان شود. درمان‌های ضد لخته‌شدن خون همانند آسپرین در مقادیر مختصر و استفاده از داروی هپارین طی بارداری به پیشگیری از لخته‌شدن خون کمک کرده و احتمال خطر سقط را تفریق می‌دهد.
سقط جنین بعد از سه ماهه اول بارداری (سقط جنین دیرهنگام)
سقط جنین دیرهنگام در کمتر از دو درصد از بارداری‌ها رویداد می‌افتد. بعد از سه‌ماهه اول، سقط جنین معمولا به علت اختلالات کروموزومی رخ می دهد و دلیل این اختلالات نیز معمولا ناهنجاری‌های نادر کروموزومی ارثی، عفونت رحمی یا دهانه رحمی است.
دکتر لیرنر می گوید: در سقط جنین دیرهنگام، دهانه یا گردنه رحم (Cervix) نمی‌تواند از جنین درحال رشد پشتیبانی کند. سستی دهانه رحم ممکن است به علت آسیبی باشد که در جراحی پیشین یا بارداری پیشین به آن وارد شده است و یا دلایل وراثتی مایه بروز آن گردد.
از هفته ۱۶ تا ۲۴ بارداری اکثر سقط‌جنین‌ها به انگیزه ضعف دهانه رحمی رویداد می‌افتند. اگر پزشکتان تشخیص دهد که سخت ناتوانی دهانه رحمی دارید، امکان دارد برای بسته نگهداشتن دهانه رحم بخیه کوچکی به آن بزند که آنرا سرکلاژ سرویکس (Cervical cerclage) می‌نامند. ضعف دهانه رحمی از هر 500 باردار فقط یک تن را با دشوار روبرو می کند.
جلوگیری از سقط جنین مجدد
درحالی‌که شمار کثیری از متخصصین موافقند که یک سقط جنین به تحقیقات نیازی ندارد، درباره علت سقط دوباره و بنابراین موعد تقاضا کمک برای بهبود آن، نظرات متفاوتی هستی دارد. دکتر هامل می‌گوید: قاعده معمول تخمینی این است‌که خانمی بعد از سه سقط پیاپی باید به طبیب مراجعه کند، اما من اندیشه می‌کنم این افراط است.
دکتر هامل تشریح می‌کند: من معتقدم که هر خانمی جوانتر از ۳۵ سنه که دو سقط جنین پیاپی داشته باشد، باید درپی شفا باشد و اگر او مسن‌تر از ۳۵ سال است، بعد از تنها یک سقط جنین، من خواستار ملاقات با او هستم.
دکتر هامل روشنگری می‌دهد: همانطورکه در شکل تودگانه می‌گویند، انگیزه آن ساعت بیولوژیک تن است. به‌جای آن‌که فرمان دهیم، خانمی چند بار از تلف شدن جنینش رنج ببرد، به ممانعت از سقط جنین دوباره نیاز داریم. اگر هر دفعه‌ای که خانمی دچار سقط جنین می‌شود، اجازه دهیم، مدت زیادی بگذرد، گاهی اوقات نیرو باروری او کم شده یا حتی نابارور می‌شود.